Boekbespreking: Kamer van Emma Donoghue

Deze zomer ging ik op vakantie en ik nam drie dwarsliggers met me mee. Nee, niet mijn familie of vrienden, maar die kleine boekjes die je overdwars leest, weet je wel? Heel handzaam en lekker klein voor in de koffer.

Aan het zwembad verdiepte ik me dus in Kamer, geschreven door Emma Donoghue. Wat een prachtig boek! De achterflap vertelt:

Deze tekst sprak me meteen aan. Iedereen kent de heftige reportages uit het nieuws waarin verslag gedaan wordt van een verhaal waar je je geen voorstelling van kunt maken: een vrouw wordt jarenlang tegen haar wil vastgehouden en krijgt ook nog eens een kind van haar gijzelnemer. In Kamer lees je hoe het er binnen zo’n gevangenis aan toe zou kunnen zijn gegaan.

Kamer vertelt het verhaal van de vijfjarige Jack, die nog nooit buiten de ruimte is geweest waarin hij leeft. Kamer is zijn wereld. Wat er precies aan de hand is, weet je niet als je begint met lezen. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Jack. Als lezer zie je de wereld zoals Jack hem ziet. Jack is altijd samen met Mam, TV is zijn vriend en ’s avonds slaapt Jack in de kast, want dan komt de boze Ouwe Nick langs die Mam pijn doet. Alles buiten Kamer is ‘Heelal’, waarin de bomen en huizen en mensen rondvliegen die hij ziet ‘in TV’.

Jack’s leven is heel schematisch ingedeeld. Mam en Jack eten op gezette tijden. Op woensdag wordt zijn lange paardenstaart gewassen met afwasmiddel. De rest van de tijd doen Mam en Jack spelletjes, zoals Acrobatiek, waarbij Jack heel veel rondjes moet rennen en over de meubels moet springen. Alleen doordeweeks doen ze het spelletje De Schreeuw. Dan schreeuwen ze zo hard mogelijk door het dichte dakraam. In het weekend mag dit spel niet gespeeld worden. Soms doet Mam ook ’s nachts een spelletje. Dan knippert ze met de zaklamp:

‘In de nacht is ze aan het flitsen. Ik word er wakker van in Bed. Lamp aan, ik tel tot vijf. Lamp uit, ik tel een. Lamp aan, ik tel twee. Ik doe een kreun. ‘Nog heel eventjes’. Ze staat nog steeds omhoog te kijken naar Dakraam, die helemaal zwart is. Er staat geen vuilniszak meer naast Deur, dan is hij dus hier geweest toen ik lag te slapen.’

Soms is Mam ‘weg’, dan kan ze niet meer praten en al helemaal geen spelletjes meer doen en ligt ze alleen maar onder de dekens. Dan probeert Jack zelf zo goed en zo kwaad als het kan de routine te behouden, maar kijkt (zoals het een vijfjarige betaamt) ook stiekem meer TV dan hij mag.

Omdat Jack nog een kind is, heb je als lezer eerst niet door wat er aan de hand is. Ja, de situatie is vreemd, maar voor Jack is dit het enige leven dat hij kent en dus is het heel normaal. Toch ga je als lezer ga je steeds beter snappen in welke situatie Jack en zijn moeder zich bevinden en zie je dat Mam al het mogelijke doet om Jack een leven te geven dat nog een beetje waardig is. Dit besef is af en toe zo heftig en ontroerend dat je een brok in je keel voelt.

Nog heftiger én spannend wordt het als Mam en Jack plannen bedenken om te ontsnappen. Dit pas nadat Mam alles uit de kast heeft moeten trekken om Jack te overtuigen dat dit niet de echte wereld is en dat het belangrijk is om hun leven buiten Kamer voort te zetten.

Kamer is een prachtig, ontroerend, aangrijpend en spannend verhaal dat je na het lezen niet zomaar loslaat.