Gisteravond bezocht ik de filmvoorstelling La casa de Bernarda Alba tijden het festival Literaire Meesters 2010, dat dit jaar draait om de Spaanse dichter Federico García Lorca. Het festival duurt nog tot aankomende zondag 21 november. De activiteiten vinden plaats in Utrecht. Voor informatie over de resterende dagen kun je terecht op www.literairemeesters.nl .
Enkele weken van te voren interviewde ik de organisatoren van het festival. De voorbereidingen waren toen nog in volle gang. Het kantoor van het Poeziëcircus en SLAU, twee van de organiserende culturele instellingen, lag bezaaid met banners, folders en programmaboekjes om het festival te promoten. Daartussen sprak ik met Gina van den Berg en Michaël Stoker over de aanstaande bezuinigingen op Kunst en Cultuur. De geplande bezuinigingen van de nieuwe regering op kunst en cultuur zullen ook in Utrecht verschillende literaire instellingen treffen.
Klik op Meer lezen voor het interview.
‘Helaas is niet te meten wat het effect van kunst is’.
Wat haar het meest steekt, is de denigrerende toon waarmee het nieuwe kabinet over kunst spreekt. ‘Alsof het een luxe is waar niemand behoefte aan heeft.’ Artistiek leider van het Poëziecircus Gina van den Berg maakt zich daar grote zorgen over.
Het Poëziecircus heeft vooral als doel de interesse te wekken van jongeren voor poëzie en literatuur. Dit is ook voornamelijk de reden waarom de forse bezuinigingen Van den Berg bezorgd maken, ook al heeft ze er ergens ook wel begrip voor: ‘Natuurlijk moet er bezuinigd worden. Je kunt geld maar één keer uitgeven. Wat wel erg steekt, is de denigrerende toon waarmee over kunst en cultuur gesproken wordt. Alsof het een luxe is waar niemand behoefte aan heeft. Ze weten niet hoeveel plezier en zelfvertrouwen mensen uit kunst putten. Poëzie leert ze bijvoorbeeld makkelijker in het openbaar te spreken. Het geeft ze een band met de maatschappij en het is een vorm van communicatie. Het stimuleert mensen om zich te uiten en is van belang voor hun persoonlijke ontwikkeling. En dit is alleen nog maar het sociale aspect van kunst. Dit komt allemaal terug in het dagelijks leven. Natuurlijk, literatuur redt zich wel zonder geld. Alleen zal het zich dan underground afspelen. Maar juist een breed publiek bereiken en hen de vreugde van literatuur geven, dat gaat gewoon verdwijnen. Daar willen we ons op langere termijn tegen verzetten.’ Michaël Stoker, zakelijk leider van de SLAU, sluit zich daarbij aan: ‘Kunst en cultuur zijn belangrijk voor het welzijn van de
maatschappij. Maar helaas is niet te meten wat het effect van kunst is.’
Het verhogen van de kwaliteit van kunst en cultuur lijkt de motivatie van de regering te zijn. Kunstinstellingen moeten een groter deel van hun inkomsten zelf gaan verwerven en meer ondernemend worden, volgens het regeerakkoord van VVD en CDA . Het Poëziecircus haalt haar inkomsten nu grotendeels uit opdrachten. ‘In feite leven we van opdracht naar opdracht. Bij een opening laten we bijvoorbeeld een dichter spreken, of we laten een dichter het voorwoord van het jaarverslag van een bedrijf schrijven. Het geld dat die opdrachten opleveren, gebruiken we voor activiteiten. Dat is cultureel ondernemen. Maar het eigen initiatief, dat juist zo belangrijk is, blijft klein. Dat proberen we te veranderen.’
Begin dit jaar werden de plannen voor een nieuw internationaal festival in Utrecht bekend gemaakt, City2Cities, dat in april 2011 voor het eerst zal plaatsvinden. Deze eerste editie staan Utrecht, Stockholm en Edinburgh centraal. Van den Berg: ‘City2Cities zal draaien om de verschillen en overeenkomsten tussen de verschillende literaturen met de stad als literaire inspiratiebron. Ook willen we Utrecht graag groter en bekender maken als culturele stad. Utrecht staat internationaal gezien toch altijd nog in de schaduw van Amsterdam. Dat is ook iets wat we met het festival beogen.’
Ligt de toekomst misschien in samenwerking met het buitenland? Volgens Stoker is dat het geval. ‘De toekomst ligt zeker in internationale samenwerking. Maar het in nu een slechte tijd voor internationale en nieuwe initiatieven.’ Van den Berg vult aan: ‘We zitten nu al krap. Het is keihard werken, veel uren maken, waar maar een kleine financiële vergoeding tegenover staat.’ Ondanks de bezuinigingen zullen de instellingen wel blijven bestaan, denkt Van den Berg: ‘Alles kan, maar de vraag is hoe. Je moet ook geen dingen in stand houden waar geen leven in zit.’
Verzet van de instellingen heeft al eens eerder effect gehad. In 2009 kwamen het Poëziecircus, de SLAU, Salon Saffier en Festival Mooie Woorden met het Utrechts Letterenmanifest, een protest tegen de cultuurnota 2009-2012 waarin de Letteren niet waren opgenomen. Net nu dat rond is, volgen er bezuinigingen vanuit het rijk. Stoker: ‘We hebben het geluk dat Utrecht een linkse gemeenteraad heeft. We hebben nu nog niet veel met de bezuinigingen vanuit het rijk te maken. Maar op de lange termijn zullen we er samen, de kunstinstellingen en de gemeente, tegen protesteren. Anders vallen de instellingen om.’ En dat heeft gevolgen voor de gemeente, die ook baat heeft bij literaire activiteiten in Utrecht. ‘Maar voor we ons verzetten, moeten we eerst weten wat de gemeente precies doet. Hoe pakken de bezuinigingen uit? Dat de BTW op kaartjes verhoogd zal worden naar 19% is een concreet gegeven. Veel meer is er echter nog niet bekend. Je moet eerst weten waartegen je protesteert en tot wie je je moet richten.’ Van den Berg: ‘Maar ze zijn nog niet van ons af.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten